بیش از ۱۰ میلیون طراح و سازنده ای که با Pantone در ارتباط هستند خود اثباتی است که این مجموعه، زبان جهانی رنگ ها است.

همه چیز از سال ۱۹۶۳ آغاز شد. زمانی که لارنس هربرت بنیانگذار پنتون، سیستمی نوآورانه برای شناسایی، تطبیق و ارتباط رنگ ها به منظور تولید رنگ های دقیق برای استفاده در جامعه گرافیک ها ابداع کرد. همین سیستم سرآغازی شد بر تولید پرینترهای رنگی که می توانستند رنگ های مد نظر طراحان را چاپ کنند. لارنس هربرت بر این نکته آگاه بود که طیف دیده شده و تفسیر شده برای هر فرد الزاما یکسان نیست . به خصوص در نواحی تغییر رنگ این اختلاف تفسیر بسیار شدید تر است. از آن زمان، بنیاد پنتون سیستم تطبیق رنگ خود را در سایر صنایعی که با رنگ سروکار دارند:فناوری دیجیتال، پارچه، پلاستیک، معماری و طراحی داخلی، نقاشی و بسیاری دیگر از صنایع گسترش داده است.

از سال ۲۰۰۰، هر ساله و معمولا در پاییز، موسسه رنگ پنتون رنگ سال را اعلام می کند. اما می دانید رنگ سال چگونه انتخاب می شود؟

دوبار در سال، می و نوامبر، این شرکت میزبان جلسه ای مخفی با حضور نمایندگان گروه های استاندارهای رنگ از سراسر جهان است.. این جلسه در اتاقی با دیوارها و وسایل با رنگ سفید مطلق برگزار می شود. به طوری که هیچ رنگی وجود نداشته باشد تا ایده ای را تلقین کند. سپس هر کدام از این کارشناسان اشیایی که رنگ های الهام بخش دارند را به سایر همکاران نشان می دهند و پس از دور روز بحث و گفت و گو، رنگ سال انتخاب می شود. معاون مدیریت رنگ پنتون در این مورد گفته است: رنگ سال پنتون پیشروترین رنگ هر سال از منظر طراحان و انعکاسی است از آنچه جهان در سال پیش رو بیش از هر چیز به آن نیاز دارد.

رنگ سال ۲۰۱۸ ، Ultra Violet(ماورای بنفش) است. چرا بنفش؟

طبق اعلام موسسه پنتون رنگ ۱۸-۳۸۳۸ Ultra Violet پیچیده و جذاب است و انعکاسی است از همه رازهای کیهان. فریبی از چیزی که با آن روبرو می شویم و کشفی ژرف تر از آن چه اکنون به دنبال آن هستیم. این رنگ جدا از آنکه با خود احساس تحقیقات و عدم انطباق حقیقت را دارد به ایجاد حس گفت و گوی آزادانه،مرزهای انسانی و زبانی و بیان به شیوه ای که مناسب ترین است هم اشاراتی دارد.

نمایشگاه Piscina & Wellness Barcelona  در ۱۷-۲۰ اکتبر در شهر بارسلونا با محوریت موضوع آب، سلامتی، نشاط برگزار شد برخلاف گذشته که استخرها و سازه‌های آبی عمدتا در موارد ورزشی استفاده داشته‌اند، در سال‌های اخیر استفاده از فضاهای آبی در بسیاری از انواع معماری کاربرد یافته است.. در بسیاری از کشورها اسپا و فضاهای آبی به جز جدانشدنی طراحی آپارتمان، ساختمان و فضاهای عمومی تبدیل شده است. استفاده از این فضاها در مراکز تخصصی درمانی، آرامش بخشی و … نیز گسترش یافته است. این گسترش حیطه،  افق های پیش روی شرکت های معماری را بیش از پیش کرده است. نمایشگاه های تخصصی که به معرفی آخرین دستاوردها، تکنولوژی و متریال های تخصصی فضاهای آبی می پردازند زیاد نیستند و نمایشگاه Piscina & Wellness Barcelona   قطعا یکی از معتبر ترین آنها است.

این نمایشگاه فرصت بسیار مناسبی را برای معرفی برندهای معتبر عرصه کننده محصولات تخصصی بوجود آورده است. طراحان و معماران می توانند به راحتی با بهترین سازندگان ملاقات و دانش خود در زمینه متریال و شیوه های ساخت را افزایش دهند. این تبادل اطلاعات مهم ترین هدف هر نمایشگاه تخصصی است و Piscina & Wellness Barcelona  بسیار بر این مورد تاکید دارد و می توان ادعا کرد تا حدی زیادی هم در این مهم موفق بوده است.

لغتPiscina  در زبان اسپانیایی (لاتین) به معنی استخر آب است که برگرفته از حوضچه‌های آب کلیساهای کاتولیک در معماری روم باستان می‌باشد. این مطلب نشان‌دهنده آن است که از دیرباز فضاهای آبی نقش مهمی در معماری کلاسیک داشته است. شکوه رم و یونان در معماری نه فقط به ستون های مرمری بلند و آتریوم های دلربا که همین طراحی فضاهای آبی و اسپا به عنوان بخشی از فضای سکونتی ساختمان ها است. معماری مدرن نیز امروزه بر استفاده از آب در طراحی تاکید فراوان دارد. کمتر هتل یا ساختمان مسکونی لاکچری را امروز بدون اسپا می توان تصور کرد.

ظهور اولیه اسپا در معماری:

کلمه اسپا از دیرباز در معماری برای ساختمان‌هایی به کار برده می‌شد که امکانات آرامش، احیا و درمان را فراهم می کنند. معماری این ساختمانها “معماری آبگرم” نامیده می شود، این یک سبک معماری یکنواخت برای همه جا نیست، بلکه یک اصطلاح برای ژانری از ساختمان‌ها با عملکرد درمانی آبگرم است.

این ساختمان‌ها در ابتدا در قرن هفدهم در اروپا ظاهر شدند و در قرن نوزدهم به اوج خود رسیده اند. این نوع معماری در ساختمان‌هایی که در داخل شهرها ساخته می‌شدند بیشتر دارای کاربردی به منظور درمان و شفا بوده است؛ در حالیکه مواردی که در ساحل و استراحتگاه‌های ساحلی، ساخته می‌شدند کاربرد تفریحی خود را توسعه دادند. با این حال، از اوایل قرن ۱۹ تا به حال بسیاری از موانع بیان معماری بین اسپا داخلی و ساحلی اسپا های تفریحی وجود دارد.

این کانسپت حتی در دوران معماری کلاسیک نیز وجود داشته است. آنها ظهور خود را به خواص شفابخش چشمه‌های آب گرم که در آن زمان شناخته شده بودند، مدیونند. در مرکز اسپاهای رومی، چشمه‌های آب گرم و یا حمام رومی وجود دارد که عموما از حمام های بزرگ امپریالیستی در شهرهایشان مانند حمام دیوکلتیان و کاراکالا کمتر متقارن بودند، زیرا آنها مجبور بودند با توپوگرافی زمین هماهنگ شوند.

در آلمان، اسپاهای  آخن، ویستبادن، بادن-بادن و بادنویلر در قرن اول میلادی تاسیس شد. در سوئیس، سنت موریتس اولین بار با کشف بهارهای شفابخش توسط پاراسلسوس بوجود آمد. پس از این شکوفایی اولیه، علاقه به استفاده از حمام برای اهداف شفا‌دهنده برای مدتی در اروپا کاهش یافت. در طول قرون وسطی در مقیاسی که در دوران باستان دیده می شد، مجتمع‌های حمام و اسپای بزرگ ساخته نمی شد. در زمان جنگ‌های صلیبی فرهنگ اسلامی آبگرم مجددا از شرق به اروپا بازگشت.

با ظهور بورژوازی در شهرها در طول قرن ۱۲، حمام‌های عمومی در شهرها ساخته شدند؛ با این حال آنها بیان منحصر به فرد معماری خود را ندارند، و همچنین نمی‌توان آنها را از خانه های شهری متمایز کرد. دوران درخشان فرهنگ حمام‌های عمومی در قرون وسطی با جنگ سی‌ساله به پایان رسید.

فرهنگ اسپا در قرن های ۱۵ و ۱۶ در اروپا رونق یافت و عامل اقتصادی مهم بود. در دوران باروک، تحولات جدیدی در زمینه تأسیسات حمام اشرافی (Fürstenbädern) وجود داشت. ریشه های آنها در قلعه‌ها یافت می شود. مهمترین شهرهای متکی بر آبگرم و اسپا در قرن ۱۸،  شهر بث در انگلستان و آخن در آلمان هستند. هر دو این شهرها، در قرن نوزدهم و اوایل قرن بیستم، نقش مهمی در توسعه معماری آبگرم داشتند.

اروپا هنوز هم دارای سنت حمام کردن سالم است، این فرهنگ را می توان هنوز در حمام بزرگ آلمان و چشمه های معدنی thalassotherapy فرانسه، اسپانیا و ایتالیا مشاهده کرد.

با تغییر نیازهای مردم در سفر،  راه حل‌های معماری جدید برای پاسخگویی به این نیاز در قرن بیستم پدید آمدند. اولین نمونه از معماری مدرن اسپا در دهه ۱۹۳۰ ظاهر شد.

تاثیر آب و اسپا بر سلامت روح و جسم انسان

هدف اصلی آب درمانی یا هیدروتراپی، خارج کردن سمومی از بدن است که می‌توانند موجب درد مفاصل و التهاب شوند. هیدروتراپی بر روی بسیاری از بیماری‌های انسان مؤثر است.

ماساژ و برطرف کردن کوفتگی بدن به وسیله آن از گذشته های دور در بسیاری از نقاط جهان انجام میشده و همچنان نیز انجام میشود به گونه ای که امروزه به یک علم در حیطه ی سلامتی تبدیل شده است. تاثیرات غیرقابل انکار آن بر روی سلامتی و رفع خستگی و احساس آرامش بر هیچکس پوشیده نیست.

در ایران نیز از دیرباز فرهنگ حمام‌های عمومی همواره وجود داشته است. حمام ‌گنجعلی‌خان ‌کرمان، در سال ۱۰۲۰‌ هجری‌قمری در زمان شاه‌عباس صفوی ساخته شد و همانند بسیاری از نمونه‌های مشابه خود در آن زمان در اروپا  هدف از ساخت آن ایجاد یک مرکز تفریحی در مرکز شهر بوده است. از دیگر سازه‌های ایرانی با کاربرد آب‌درمانی، گرمابه‌ها بوده‌اند. گرمابه‌های عمومی در ایران و کشورهای همسایه مانند ترکیه و برخی کشورهای شمال آفریقا که در قلمرو دولت عثمانی بوده‌اند وجود داشته و بخشی از فرهنگ شرق در آن دوره محسوب می‌شدند.

ساخت مراکز درمانی و ماساژ و در ایران موضوع بسیار نو و جدیدی است.  اولین مرکز تخصصی ماساژ و اسپا ایران در سال ۱۳۸۶ جهت شناسایی انواع ماساژهای رایج در حوزه کشورهای شرق و جنوب شرق آسیا تاسیس شد و از آن زمان تاکنون ده‌ها مرکز دیگر در تهران تاسیس شده‌اند.

برگزارکننده نمایشگاه Piscina & Wellness موسسه فیرا بارسلونا Fira Barcelona است که یکی از مهمترین سازمانهای تجاری اروپایی است و اعتبار بین المللی آن با نام تجاری و برند بارسلون ارتباط بسیار نزدیکی دارد، شهری با بیش از یک قرن سابقه برگزاری نمایشگاه‌های تجاری. کمک اقتصادی سالانه این موسسه به شهر بارسلونا و اطراف آن بیش از ۲۶۰۰ میلیون یورو تخمین زده می شود و همچنین به دلیل افزایش جاذبه برای توریست، به ارزش اجتماعی و عمومی شهر بارسلون نیز افزوده است.

موسسه فیرا بارسلونا Fira Barcelona به عنوان یک محرک اقتصادی قوی، یکی از بهترین سیستم عامل‌ها برای کسب و کار، نمایش بین المللی شرکت‌ها، بازاریابی محصول، ایجاد شبکه ارتباطی قوی و تبادل دانش میان شرکت‌ها است. یکی از خدمات اصلی آن پشتیبانی از بخش‌های تولیدی، حرفه‌ای‌ها و کارآفرینان است. به منظور برآورده ساختن چالش های جهانی شدن و پیش بینی تقاضاهای بازار، تجربه، نوآوری، توسعه تکنولوژیکی و رقابت پذیری را در بر می گیرد.

این موسسه متعهد به مسئولیت شرکت‌ها، فعالیت‌های آن بر پایداری، احترام به محیط زیست و حمایت از طرح‌های مختلف خیریه و CSR است.

محل برگزاری نمایشگاه در یکی از Venueهای با اهمیت موسسه فیرا، مرکز Gran via بوده است که یکی از بزرگترین و مدرنترین مراکز برگزاری نمایشگاه در اروپا است و توسط معمار ژاپنی Toyo Ito، برنده جایزه پریتزکر طراحی شده است.

نکته قابل توجه در نگاه اول، فراهم آوردن طیف متنوعی از محصولات مرتبط با فعالیت‌های آبی اعم از تجهیزات پارک‌های آبی و تفریحی، استخرهای مسکونی و فضای عمومی، محصولات متنوع برای طرای و اجرای استخر، سونا و جکوزی و همچنین تجهیزات نگهداری ویژه است.  ۳۴۱ شرکت از کشورهای معتبر در این دوره از نمایشگاه شرکت کرده اند و آخرین توانمندی های خود را به نمایش گذاشتند.

فضاهای فراهم شده برای ارتباط و رویارویی بیشتر بازدیدکنندگاه شامل اتاق‌های (جلسات) Meeting Rooms، اتاق سمینار  و …. بوده است و برنامه ریزی به گونه‌ای بوده است که در ۳ روز نمایشگاه زمان‎هایی برای ملاقات  بازدیدکنندگانVIP با شرکت‌های مشارکت کننده در نمایشگاه درنظر گرفته شده است.

شرکت معماری زما به عنوان طراح پروژه “مجموعه آبی و تندرستی ساری” که طرح منتخب جایزه معمار خاورمیانه ۲۰۱۶  در بخش پروژه های فراغت و پذیرایی نیز بوده است به این نمایشگاه دعوت شد.

 فضای کلی نمایشگاه دارای دو سالن اصلی بوده است که فضای سالن اول عموما به ارائه محصولات آب‌درمانی، ماساژ و مراکز سلامت و سالن دوم به محصولات جانبی و تکنیکال، اختصاص داده شده است. فضای این دو سالن متناسب با نوع محصولاتی که ارائه می‌شوند، به زون های کوچکتری تقسیم شده است.

زون ماساژ و خدمات سلامتی در سالن ۱ WELLNESS SPA EXPREINEC ZONE

فضایی در حدود ۷۴۰ مترمربع که محلی برای بیان راه حل‌ها و ایده‌های خلاقانه است. این زون نمونه کاملی از یک مرکز سلامت را به نمایش گذاشته است. خدمات و محصولاتی که در این زون ارائه می‌شوند شامل رسپشن، فضای انتظار، اتاق‌های ماساژ، فضای ریلکسیشن، سونای بخار، سونای نمک، دوش و حمام و استخر است.

زون خلاقیت در سالن ۲  INNOVATION ZONE

شامل قسمت‌های مختلفی از جمله فضایی برای پیش‌نمایش محصولاتی در زمینه استخر است که در غرفه‌های نمایشگاه عرضه شده‌اند. این فضا به خوبی چگونگی عملکرد این محصولات، شکل نهایی آنها پس از نصب و شیوه نگهداری را به بازدیدکنندگان نشان می‌دهد.این زون دارای دو قسمت مجزای خشک و خیس است. در قسمت خیس محصولات ۹ شرکت در زمینه استخر و اکسسوری‌های آب از جمله نورپردازی در آب، فیلترینگ و درمان آب، پمپ آب و گرم‌کننده آب استخر عرضه شده‌اند.

قسمت خشک، فضای تجربی برای نمایش محصولات شرکت‌هایی است که نمایش زنده از نصب و راه‌اندازی محصولات آبی را در اختیار مراجعه کنندگان قرار می دهد. بازدیدکنندگان در مدت زمان ۳۰ دقیقه، مشاهده می‌کنند که نصب و اجرای این تجهیزات تا چه مقدار پیشرفت کرده است. 

در قسمت ارائه محصولات، غرفه شرکت معتبرVilleroy & Boch  که تولیدکننده مجموعه متنوع و طیف وسیعی از محصولات آشپزخانه، حمام و سرویس بهداشتی و … در سالن ۱، قرار گرفته است. این شرکت محصولات متفاوتی در زمینه جکوزی را برای اولین بار در این نمایشگاه به معرض نمایش گذاشته است که دارای امکاناتی خاص و انعطافپذیر در عملکرد هستند و به زودی در بازار عرضه خواهند شد.

یکی از دیگر محصولات پربازدید و پر کاربرد ارائه داده شده در نمایشگاه، محصولات برند موزاییک اسپانیایی hispalit هستند که مناسب برای انواع پروژه‌های طراحی داخلی و خارجی هستند. در تولید این محصولات از مرحله صفر تا صد، از شیوه‌های پایدار و سازگار با طبیعت استفاده شده است که همچنین قابل بازیافت می‌باشند. این شرکت اولین تولیدکننده موزاییک در اروپا بوده است و در حال حاضر در بیش از ۶۰ کشور دنیا محصولات متنوعی را برای انواع نیازها ارائه می‌کند.

در مجموع این نمایشگاه فرصت مناسبی برای تمامی افرادی که حرفه آنها با ساخت و ساز در ارتباط است از جمله فروشندگان محصولات، شرکت های سازنده و طراحان فراهم کرده بود تا اطلاعات خود را به روز نمایند. برخورد مسئولین نمایشگاه با اندک شرکت های ایرانی شرکت کننده در این رویداد بسیار مناسب و حرفه ای بود به طوری که آمادگی خود جهت همکاری در حوزه های طراحی، فروش و پارتنرشیپ را اعلام کردند. بارسلون اسپانیا در اکتبر ۲۰۱۹ نیز ( هنوز نهایی نشده است) میزبان این رویداد خواهد بود.

خرید یک سیستم برای کار با نرم افزارهای معماری مانند اتوکد و اسکچاپ و همین طور توانمند در ارائه خروجی سریع و با کیفیت با ۳D Max و موتورهای رندر مانند Vray،Unreal Engine،Cry Engine، Maxwell، Cinema ۴D و سایر آنها از دغدغه های مهم معماران و دانشجویان معماری است. اینتل با معرفی سی پی یو های سری X خود که تا ۲۰ هسته پردازشی لاجیک را در اختیار کاربر قرار می دهند انتخاب بسیار مناسبی برای سیستم رندر دفاتر معماری و فعالان این عرصه است. کاربر حرفه ای در کنار توان پردازشی بالا نیازمند فضای ذخیره سازی سریع هستند تا حجم بالای فایل ها در هنگام بارگزاری مشکلی برای او ایجاد نکنند و همین طور مانیتوری که توان نمایش رنگ های RGB را با دقتی نزدیک به ۱۰۰% فراهم کند. انتخاب رم با دو ماژول ۱۶ گیگ به جای ۸ ماژول ۴ گیگ یا ۴ ماژول ۸ گیگابایت جهت آینده نگری و فراهم کردن شرایط راحت تر برای ارتقا رم تا ۱۲۸ گیگابایت (در صورت تمایل و نیاز کاربر) انتخاب شده است. مادربورد، کارت گرافیک و کولر جهت کاربری ۲۴ ساعته و روزهای متمادی ( رندرهای طولانی ) کاملا مناسب هستند.

در کنار آن برای دانشجویان و معمارانی که بودجه محدود تری دارند با کاهش هسته های پردازشی سی پی یو و حجم رم و استفاده از SSD های ساتا به جای حافظه هایNVMe سیستم مناسب کاربری نیمه حرفه ای آنها پیشنهاد شده است.

سیستم پیشنهادی برای کاربری نیمه حرفه ای اتوکد و اسکچاپ و رندر نیمه حرفه ای با بودجه زیر ۵ میلیون تومان

مهر سال ۹۶

CPU: Intel Core i۵-۷۶۰۰

MB: ASUS PRIME H۲۷۰-PRO 

Graphic Card: ASUS EX-GTX۱۰۵۰-۲G 

Ram: Gskill Ripjaws V ۸GB ۴GBx۲ ۲۴۰۰Mhz CL۱۵ DDR۴ 

Power: Enermax REVOLUTION X’t ۶۳۰W 

HDD: WD Blue ۱TB ۷۲۰۰Rpm 

SSD: Samsung ۸۵۰ PRO ۲۵۶GB 

Monitor: ASUS VX۲۲۹H 

سیستم پیشنهادی برای کاربری حرفه ای اتوکد و اسکچاپ و رندر حرفه ای با Vray،Unreal Engine،Cry Engine، Maxwell،Cinema ۴D

با بودجه حدود ۱۲ میلیون تومان

مهر سال ۹۶

CPU: Intel Core i۷-۷۸۲۰X 

MB: ASUS TUF X۲۹۹ MARK ۱

Graphic Card: Inno۳D iChill GTX ۱۰۸۰ X۴  

Ram: Gskill Trident Z ۳۲GB ۱۶GBx۲ ۳۰۰۰Mhz 

Power: GREEN GP۸۵۰B-OCPT 

HDD: WD Black ۲TB ۶۴MB 

SSD: Samsung ۹۶۰ Evo PCIe NVMe M۲ SSD – ۵۰۰GB 

Cooler: NOCTUA NH-D۱۵  

Monitor: LG ۲۹UM۶۸ 

فرایند تبدیل خانه تاریخی به معاصر

خانه درفرهنگ لغت نامه عمید، آن جایی که در آن آدمی سکنی می­کند و یا هر یک از چند ضلعی‌ های موجود در یک صفحه، است. اما مفهوم واژه خانه آن هم در معماری بسیار پیچیده است. خانه فضایی است که انسان از تولد در آن چشم به جهان می­گشاید و تمام تصورات ذهنی از فضا در آن جا شکل می­گیرد. فضایی که حتی باعث شناخت ارتباطات بین اعضا خانواده می­شود، تمام این تدابیر کار معماران را در حوضه­ ی طراحی خانه سخت می­کند،  زیرا نه تنها از لحاظ عملکردی و زیبا شناختی باید از مرتبه بالایی برخوردار باشد، بلکه تمام جنبه های روانشناختی باید رعایت شود تا کودک تجربه فضایی درستی از محیط بگیرد.

در اینجا ما به سیر تحول خانه در دوره معاصر می پردازیم.

شروع معماری معاصر را می توان از حدود سال ۱۳۰۰  به بعد دانست که شامل اواخر دوره قاجار و دوره پهلوی اول و دوم می باشد. اما شروع تحولات در روند معماری مسکونی در ایران را شاید بتوان از دوره مشروطیت دانست البته پیش از آن هم در زمان قاجار و یا حتی صفویه شاهد این تأثیرات هستیم.

در فرآیند گذار از خانه های تاریخی به خانه های معاصر باید ببینیم که خانه های تاریخی چه ارزش هایی رو از دست داده و چه نیرو های دیگری به غیر از دانش بومی، طبیعت گرایی و صرفه جویی در انرژی بر شکل گیری خانه­های معاصر تاثیر گذاشته است.

 مواردموثر در تحول ساخت بناهای مسکونی :

اقتصاد

تکنولوژی

روابط اجتماعی

سیاست

فرهنگ

نمودار موارد  موثر در تحول ساخت بنا های مسکونی در دوران معاصر :

ساخت مسکن توسط گروه اجتماعی محدود و روشنفکر احداث خیابان های سراسری و شبکه جدولی شهری  باعث :

الف- به وجودآمدن قطعات مالکیت منظم و مستطیل شکل                  

ب- به وجود آمدن الگوی تک بناهای جدا از یکدیگر

 تغییرات الگوی مسکن ایرانی

درون گرایی

سازمان فضایی و عملکرد اندام های خانه

شیوه زندگی

شیوه ساخت

نوع و ارتباط واحدهای مسکونی

تعداد و نوع رابطه ساکنین

رویارویی با اقلیم

ارتباط با طبیعت

هویت

در شکل زیر به سیر تحولی الگوی مسکن ایران می­پردازیم.

دوره قاجار

ویژگی معماری مسکن دوره قاجار

شیوه جهت ‌یابی فضایی آن

تأثیر نیاز به طبیعت بر فضاسازی

پیرو سنت تا قبل از ناصرالدین شاه

تمایل به برونگرایی     

ساختمان های عامه مردم کماکان به همان صورتی ساخته می شده که در سابق بوده است

تلفیق سنت و مدرنیتهروند تاثیر هنر و معماری اروپا بر ساختمان های شاخص در عصر قاجاریه

ویژگی های خانه های دوره قاجار

۱.پلان های کشیده در امتداد نما

۲. ایوان وسیع در جلوی ساختمان

خانه سرهنگ ایرج یکی از کامل‌ ترین نمونه‌ های معماری قاجاری است.

۳.استفاده از معماری سبک باروک

۴.تالار وسرسرا های بزرگ همراه با پله های مرکزی و باز

 خانه قوام السلطنه

۵ .  استفاده از نقاشی (چهره پردازی)

۶. بخاری های دیواری

۷. پوشش ساختمان با داربست های چوبی و شیروانی که جای بام های طاقی  و گنبدی را می­گرفت.

 خانه امین السلطان

۸. ساختمان­های مسکونی اطراف خیابان و معابر دو طبقه بودند.

۹. همه اتاق هایی که رو به خیابان بودند باید پنجره داشته باشند.

 ویژگی خانه های رعیت نشین دوره قاجار

نمای ساده و با استفاده از پدیده های مقاوم هنری متصل به بنا

پی سازی و اسکلت سازی مقاوم

توجه به مسائل فنی فاضلاب

شمس العماره

۱-اولین آسمان خراش تهران با نمای بیرونی اروپایی وقوس رومی

۲-فاصله گرفتن از معماری اسلامی و نزدیک شدن به معماری غرب

۳-ورود فلز به ایران

۴-وارد شدن مفهوم ارتفاع به زندگی مردم

۵-استفاده از حفاظ های چدنی به جای حفاظ چوبی

دوران پهلوی

از اواسط دوران پهلوی اول و خصوصا پهلوی دوم ساختمان سازی کشور به خصوص بناهای مسکونی دچار بی هویتی شد .این غرب گرایی در ساختمان سازی مخصوصا بناهای مسکونی اثر مستقیم می گذارد تا جایی که اصل طراحی و محرمیت های فضای بیرونی و درونی و طرح های اتاق سازی در اطراف حیاط دستخوش فراموشی و جایگزین ان ملاک غرب پسندانه شد. این زمان نما سازی از روند معنی سنتی و هنر افرینی اصیل ایران جدا شد و به سمت ساختاری ساده و غربی کشیده شد .

معماری پهلوی

ساختمانهای عمومی و حکومتی به صورت برون گرا در مجاور میادین و خیابان ها شکل گرفت . استفاده از مصالح و فن آوری های جدید در امور عمرانی و ساختمانی.

معماری پهلوی اول

بررسی عوامل موثر در شکل گیری معماری پهلوی اول :

پدیده های علمی و تکنولوژی

انگیزه های باستانی

انگیزه های نوسازی و نوآوری

معماری دولتی : (۱۰ سال بیشتر به طول نه انجامید.)

تحول اندیشه ها، تنوع سبک های معماری : ( در دو دهه)

عناصر مورد توجه قرار گرفته در معماری دوره پهلوی اول :

عناصر مشخص معماری در بنا نظیر ستون ها، سرستونها، پایه ستون ها، پنجره ها، پلکان، ورودی ها، قوس ها و دهانه ها.

عناصر تزیینی نظیر نقوش برجسته ی حجاری ها، مجسمه ها، کنگره ی بام و …

پلان (نقشه) : پلان ها عینا و بدون تطبیق محلی و فرهنگی وارد حوزه معماری ایران شد.

معماری برون گرا

نما

   ۱ـ بالاتر آمدن بنا از سطح زمین که بر سیما و شکوه آن تاکید می کند.

   ۲ـ ورودی های بلند و ستون های مرتفع و کشیده.

   ۳ـ نمای بناهای دوره رضاشاهی بیشترین استفاده را از نشانه ها و عناصر خطی – عمودی بهره برده است.

معماری دوره اول پهلوی به چهار الگو قابل تقسیم است:

معماری مبتنی بر ادامه سبک تهرانی در دوره قاجار که تلفیقی است از عناصر معماری بومی و بیگانه

معماری اصطلاحاٌ ملی، که مبتنی بر یادآوری شکوه گذشته های دور

معماری مبتنی بر سبک بین الملل که متأثر از جنبش معماری نو (مدرنیسم ) اروپاست.

معماری مبتنی بر سبک کلاسیک اروپا

معماری سنتی و سنت گرایی

  در سبک سنت گرایی، طرح کلی ساختمان به شکل سنتی ولی عملکرد بنا و یا فن آوری و مصالح ساختمان مدرن و جدید اند. سنت گرایی سبک و شیوه ای است که در آن ساختمان برای عملکرد جدید و یا فن آوری و مصالح نوین طراحی شده ولی شکل و یا نمادهای غالب ساختمان سنتی است.

معماری سنتی و سنت گرایی

دبیرستان البرز

طرح پلان طبقات ساختمان به صورت متقارن و برون گراست.

از بالا به پایین : پلان بام،  اول، همکف، زیر زمین

معماری تلفیقی

تلفیق معماری تاریخی ایران شیوه اصفهانی با معماری معاصر غرب ( سبک نئوکلاسیک)

معماری نئوکلاسیک

 ۱.نئوکلاسیک

ساختمانهایی که کلیه مشخصه های معماری نئوکلاسیک را دارند

۲.نئوکلاسیک خرد گرا

حداقل استفاده از نمادها و تزئینات نئوکلاسیک

  سبک ملی

دو عامل در ایجاد این معماری اهمیت دارد:

رجوع به معماری قبل از دوران اسلامی

)هنر معماری ساسانی و هخامنشی(

استفاده از تکنولوژی مدرن غربی

 نماهای باستانی با پلانهای مدرن

معماری مدرن متعالی

معماران مدرن با گذشته قطع رابطه کردند و به جای تکرار فرم های تاریخی نگاه معطوف به تکنولوژی، صنعت و آینده معماری مدرن حاصل و نتیجه عصر مدرن و امکانات و فن اوری مدرن معماری مدرن در آمریکا کتب شیکاگو معماری مدرن در اروپا نهضت هنرنو

  دانشکده هنرهای زیبا

عناصر مورد توجه قرار گرفته در معماری دوره پهلوی دوم :

مدرن گرایی

شهرسازی نوین (بنا ها به گونه ای نشانگر مرکز حکومتی گردیدند) معماران سنتی جای خود را به معماران جدید دادند.

معماران ایرانی تحصیل کرده در فرنگ، معماران خارجی نقش قابل توجهی در معماری، شهر سازی و عمران این دوره پدید آوردند این گروه نقش مؤثری در آنچه که از غرب به ایران آمد داشتند، ضمن اینکه بعضی از این معماران نظیر گدار، سیر و مارکف از الگوهای معماری ایرانی در آثارشان بهره بردند

معمار افسانه ای فرانک لوید رایت یکبار در دهه ۵۰ پیشنهاد ساخت آسمان خراشی یک مایلی را در ایلینویز شیکاگو مطرح کرده بود. حتی در دهه جاه طلبی، روشن فکری و اتمی جهان در آن سالها هزینه چنین پروژه هایی غیر قابل قبول بود. اما با پیشرفت تکنولوژی ساخت، ظهور قدرت های خصوصی مالی و خصوصی سازی پیمانکاری ساخت آنچه در دهه ۵۰ یک افسانه خوانده میشد امروز بیش از پیش به واقعیت نزدیک است.

اقتصاد قدرتمند چین و کشورهای اطراف آن به عنوان نوظهوران قرن ۲۱ پیشرفت بیش از پیش بلندمرتبه سازی را باعث شده است. به طوری که هیچ یک از این پروژه ها در آمریکای شمالی نیستند و اکثرا به قاره آسیا تعلق دارند. این فهرست به ساختمان هایی اشاره دارد که ساخت آنها تقریبا قطعی است و یا در مراحل ساخت قرار دارد. به همین دلیل برج Tradewinds  مالزی یا برج ۱ دبی که هنوز ساخت قطعی آنها تایید نشده است در این لیست حضور ندارند. (ارتفاع ساختمان ها بر اساس آخرین اعلام تیم طراح بیان شده است و ممکن است تغییر کند)

۱- برج جده ، ۱۰۰۷.۹۷ متر ، تخمین اتمام ساخت ۲۰۲۰

این آسمان خراش تبدیل به اولین ساخته بشر خواهد بود که بیش از ۱ کیلومتر ارتفاع خواهد داشت. پروژه که توسط میلیاردرهای سعودی آلوالید بن طلال پشتیبانی می شود و آدریان اسمیت مشهور را در مقام آرشیتکت دارد. این معمار که برج خلیفه و مرکز هنکاک را بیش از این در کارنامه خود دارد این بار از ترکیب فولاد و شیشه برای ساخت آن استفاده کرده است. مانند یه پیکان به سمت افق پیش می رود و ابرها را کنار می زند. در این پروژه قرار است از کابل های فیبر کربن برای اتصالات و افزایش مقاومت سازه ها استفاده شود. با این حال زمین شناسان بسیاری هشدار داده اند که ساختار خاک در این منطقه مناسب چنین ساختمان غول آسایی نیست.

۲- مرکز سبز ووهان ، ۶۶۳.۸۵ ، تخمین اتمام ساخت سال ۲۰۱۸

یکی دیگر از پروژه های تحت نظارت شرکت آدریان اسمیت و گردن گیل آرشیتکت برج مرکز سبز ووهان است. این برج که در مرکز چین واقع شده است شکل منحنی منحصر به فرد شبیه به سه پایه ای خمیده دارد که مهم ترین هدف آن کاهش شدت برخورد باد است. کل این سازه از لابی ها بزرگ تا شیشه های خمیده گوشه های آن طراحی سیال و روان دارند.

۳- مردکا PNB۱۱۸ ، ۶۳۰.۰۲ متر ، تخمین اتمام ساخت سال ۲۰۲۰

سازندگان این برج امیدوارند این برج بلوری، کاتالیزور جدید شهر به شدت در حال توسعه کوالالامپور باشد. این برج با قرار گرفتن در کنار برج سزار پلی، بلندترین برج های دوقلو جهان خواهند بود. دفتر معماری Fender Katsalidis استرالیا هدایت این پروژه را به عهده دارد و طراحی آن امتدادی از زبان معماری آنها در ساخت برج های بلند کشور استرالیا است.

۴- مرکز مالی شنزن ، ۶۰۳.۸۹ متر ، تخمین اتمام ساخت سال ۲۰۱۷

این ساختمان عظیم توسط معمار برجسته پدرسن فاکس طراحی شده است. ترکیبی از بلوک های سنگی عظیم و شیشه در ساخت آن به کار رفته است. شیوه اعجاب انگیز طراحی و روش های کاملا بهینه ساخت چینی ها باعث شده است طبق اعلام تیم سازنده هر طبقه این برج طی ۴ روز ساخته می شود. در ابتدا تکمیل مرکز مالی شنزن برای سال ۲۰۱۶ برنامه ریزی شده بود و برخی مشکلات افتتاح آن را حدود ۱ سال با تاخیر مواجه کرده است. این ساختمان قرار است مرکز اصلی کسب و کار و تجارت در این شهر باشد.

۵- گلدین فاینانس ۱۱۷ ، ۵۹۶.۴۹ متر ، تخمین اتمام ساخت سال ۲۰۱۸

این برج بیشتر به جهت تکنیک های منحصر به فرد ساخت آن مشهور است. سومین برج بلند چین از ستون هایی با قطر ۱ متر و ارتفاع ۱۰۰ متر جهت اسکلت بندی استفاده کرده است که بسیار قابل توجه و ویژه است. این برج در سال ۲۰۱۸ تکمیل خواهد شد و نمونه ای از ساخت سریع و مقرون به صرفه یک آسمانخراش است. این ساختمان در افق مانند الماس خواهد درخشید.

۶- مرکز تجارت جهانی شنیانگ ، ۵۶۸.۱۴ متر ، تخمین اتمام ساخت سال ۲۰۱۸

مروارید شمال نام مستعار این آسمانخراش ۱۱۱ طبقه ای واقع در چین است. یک نمایشگاه ماشین لوکس در بالاترین طبقه آن ، برج خواهر کوچک تر در اتصال با آن و نمای تمام شیشه از مهم ترین ویژگی های این برج است.

 ۷- برج جهانی لوته ، ۵۵۴.۴۳ متر ، تخمین اتمام ساخت سال ۲۰۱۷

با اتمام ساخت این برج، کره جنوبی هم به باشگاه ساختمان های بالای ۵۰۰ متر می پیوندد. با وجود آنکه مجموعه از حواشی و حوادث بارها روند ساخت این برج را متوقف کرده بود اما در نهایت ساخت آن تا انتهای سال پایان می یابد. این برج هم با طراحی پدرسن فاکس و مانند اکثر کارهای او ترکیبی از شیشه رنگ پریده و فولاد را در نما دارد.

۸- مرکز مالی تیانجین ، ۵۳۰.۰۴ متر ، تخمین اتمام ساخت سال ۲۰۱۸

 آسمانخراش دیگر چشم بادامی ها که در شهر تیانجین واقع شده است شکلی شبیه برج جهانی لوته دارد. این برج که توسط اسکیدمور طراحی شده و دارای استاندارد طلایی LEED است؛ نمایی کریستالی دارد که از ترکیب فولاد ، فیبر کربن و شیشه ساخته شده است. طراحی منحنی با شیب ملایم سبب شده است تا جریان گردابی ناشی از برخورد باد کاهش یابد و خم ها و آرک های ظریف شکوهی مانند الماسی تراش خورده و باستانی به آن بخشیده است.

۹- برج زان، ۵۲۷.۹۱ متر ، تخمین اتمام ساخت سال ۲۰۱۸

برج زان در قلب منطقه تجاری پکن، توسط دفتر معماری بین المللی Farrells طراحی شده است. این برج شامل طبقات اداری، کلاب های خصوصی و بخش تماشای شهر برای گردشگران است و بلندترین ساختمان در این منطقه استراتژیک پایتخت چین خواهد بود. این ساختمان در منطقه با گسل های فعال فعال قرار دارد و مهندسی زلزله در آن با استفاده از کامپوزیت های فولادی، بتون مسلح و ورق های خودکششی در سطح بسیار بالایی اجرا شده است

۱۰- برج مرکزی اسکایفیم ، ۵۲۷.۹۱ ، تخمین اتمام ساخت سال ۲۰۲۱

دیگر سازه غول آسای چینی ها که ارتفاعی دقیقا برابر با برج زان دارد. اطلاعات زیادی از این برج ۱۰۸ طبقه در دست نیست و فقط طبق اعلام قرار است در سال ۲۰۲۱ تکمیل شود.

هفدهمین دوره نمایشگاه بین المللی صنعت ساختمان تهران به رسم هر سال در مرداد ماه به همت اتاق تعاون ایران در محل دائمی نمایشگاه‌های بین‌المللی تهران برگزار می‌شود. فعالان صنعت سازه، نما، طراحی معماری، طراحی داخلی، تاسیسات، تولیدکنندگان مصالح و مواد اولیه ایرانی و خارجی که در ایران به فعالیت مشغول هستند در فرصتی چهار روزه می‌توانند آخرین دستاوردها و توانمندی‌های شرکت‌های خود را در معرض نمایش بگذارند. این نمایشگاه با اختلافی قابل توجه همچنان بهترین نمایشگاه تخصصی مرتبط با معماری و ساختمانی است که در ایران برگزار می شود. با ما همراه باشید با تحلیلی کوتاه از “طناز کریمی” و روایت تصویری “نیلگون رایگان و آیدین احدزادگان” از بازدید خود از روز اول این نمایشگاه

همیشه اولین روز نمایشگاه بهترین فرصت برای بازدید از آن است. مشارکت کنندگان با انرژی و پاسخگوتر هستند.بسیاری از فعالان جدی این عرصه نمایشگاه را فرصتی برای آشنایی با متریال ها و محصولات جدید می دانند. برای این فعالان روز اول بهترین زمان برای برقراری گفت‌وگو سازنده و پرسش و پاسخ های فنی تلقی می‌شود. با این حال اولین نکته ی قابل توجه آماده نبودن برخی از غرفه ها در روز اول نمایشگاه بود. غرفه هایی که در برخی موارد متعلق به شرکتهای تولید کننده معتبری بودند.

 اکثریت مشارکت کنندگان در این دوره متعلق به رسته تولید کنندگان مصالح و نما بودند. شرکت های ایرانی زیادی نیز در این حوزه حضور داشتند که کیفیت محصولات ارائه شده آنها قابل قبول بود. قریب به اتفاق این شرکت ها مواد اولیه تولیدات خود را وارد و سپس در ایران محصول نهایی را تولید می کنند. این مورد را باید به فال نیک گرفت و امید داریم با پیشرفت و سرمایه گذاری بیشتر در این حوزه بیش از پیش شاهد رشد و تعالی این بخش در صنعت ساختمان باشیم. آشنا شدن با برندها و متریال های جدید یکی از مهمترین اهدافی است که بازدید کنندگان نمایشگاه در پی آن هستند. با وجود پیشرفت شایان تولید کنندگان ایرانی طی سالهای اخیر همچنان نبود نوآوری و خلاقیت در تولید متریال مهم ترین چالشی است که تولید کننده ایرانی با آن دست به گریبان است. شرایط سخت واردات مواد اولیه، ماشین آلات و دانش روز دنیا در این زمینه باعث شده است تولید کننده ایرانی با آنکه کیفیت تولید بالایی دارد همچنان انتخاب اول کارفرماهای رده A نباشد.

 در حوزه طراحی غرفه ها مشکل اصلی نبود زبان بصری واحد در طراحی غرفه ها بود که باعث اغتشاش بصری برای بازدید کننده می شود. شاید در نمایشگاه های دیگر این ضعف چندان با اهمیت تلقی نشود اما اینجا در نمایشگاه تخصصی صنعت ساختمان که زیبایی و فرم جز جدایی ناپذیر آن است این ضعف بیشتر به چشم می آید. طراحی غرفه ها نسبت به سالهای گذشته پیشرفت داشته است اما هنوز با نمایشگاه های معتبر خارجی کیلومترها فاصله دارد.

حضور متخصصین، فعالان و کارفرمایان فعال این عرصه از مهم ترین ویژگی های مثبت نمایشگاه امسال بود. کارفرمایان زیادی در نمایشگاه به عنوان بازدید کننده حضور داشتند و در تلاش بودند برای پروژه های شخصی خود بهترین گزینه ها را انتخاب کنند. پاسخگویی و نحوه برخورد غرفه داران هم رضایت بخش بود . هرچند مواردی که با بی حوصلگی پاسخگو بودند نیز کم نبود. اما مهم ترین چالش در این بخش کمبود نیروی متخصص پاسخگو در غرفه ها بود. بازدید کنندگانی که سوالات تخصصی در مورد محصولی خاص داشتند گاه باید چندین دقیقه منتظر تنها فردی در غرفه بودند که ظاهرا دانش فنی پاسخگویی به سوالات تخصصی را داشت و همه سوالات فنی به ایشان ارجاع داده می شد. این نیز جز آن دسته مواردی است که با اندکی مدیریت بهتر می توان از بروز آن جلوگیری و رضایت بازدید کننده را به شدت افزایش داد.

سالنی در این نمایشگاه به طور اختصاصی به فعالان این عرصه از کشور چین اختصاص پیدا کرده بود که به معرفی توانمندی های خود در عرصه تولید مواد اولیه، ساخت و تولید ماشین آلات و دانش مهندسی ساخت مشغول بودند. این سالن بازدید کننده کمتری را به خود اختصاص داده بود و تفاوت قابل ذکری حداقل از بعد ظاهری با مابقی سالن ها نداشت.

هفدهمین دوره نمایشگاه بین المللی صنعت ساختمان تهران نسبت به چندین دوره قبلی خود پیشرفت داشته است. محصولات خوبی عرضه شده بود و تولید کنندگان کیفیت محصولات خود را جهت رقابت با محصولات خارجی به شدت افزایش داده اند. نحوه ارائه و ظاهر محصولات هم رضایت بخش بود و می تواند نظر کارفرمایان را به خود جلب کند. اما هنوز با استاندارهای نمایشگاه معتبر خارجی فاصله بسیار دارد و نمی تواند افق صنعت ساختمان در ایران را به خصوص برای بازدید کننده خارجی منعکس کند.

«نمی‌توانیم فقط برای خودمان زندگی کنیم. هزاران رشته ما را با انسان‌های دیگر مرتبط می‌کند.» — هرمان ملویل

سازمان بهزیستی کشور از مهمترین نهادهای حمایتی دولتی است که از طریق بودجه عمومی به افراد معلول و محروم جامعه کمک می‌نماید. این سازمان با در نظرداشتن ارزش‌ها و کرامت والای انسانی و تکیه بر مشارکت‌های مردم و همکاری نزدیک سازمان‌های ذیربط، در جهت گسترش خدمات توانبخشی، حمایتی، بازپروری و پیشگیری از معلولیت‌ها و آسیب‌های اجتماعی و کمک به تأمین حداقل نیازهای اساسی گروه‌های کم درآمد، اقدام می نماید.

در ادامه این ساختار، مسئولیت اجتماعی (Corporate Social Responsibility) به عنوان یکی از جستارهای “اخلاق کسب و کار” به نقش شرکتها در میان جامعه پرداخت. مجموعه وظایف و تعهداتی که  هر شرکت بایستی در جهت حفظ، مراقبت و کمک به جامعه‌ای که در آن فعالیت می‌کند، انجام دهد.

این مفهوم بر پایه علم و دانش تخصصی در حوزه مدیریت اقتصاد، با هدف جلب توجه بنگاههای اقتصادی به دغدغه های جامعه و همچنین ایجاد تصویر شایسته از روحیه مشارکت تدوین شده است.

مهندسین مشاور زما در پیوند با مسئولیت خود در برابر جامعه، انسان‌ها، و محیطی که در آن فعالیت می‌کند، فراتر از دیدگاهی اقتصادی و مالی با رویکردی متعالی به کسب و کار و تاثیر اجتماعی آن را بر جامعه دپارتمان های مسئولیت های اجتماعی خود را شکل داد.

 این دپارتمان با هدف بهبود کیفیت فضای زندگی هموطنان آسیب پذیر، به ویژه زنان و کودکانی که از امکانات مناسب برای زندگی، آموزش و رشد بی بهره هستند فعالیت خود را در سال ۹۵ با پروژه های خانه خورشید و خانه سالمندان ازگل آغاز کرد و در ادامه با پروژه بازسازی و بهسازی محوطه بازی بیمارستان کودکان علی اصغر به فعالیت خود ادامه داد و با حمایت و انگیزه والای انسانی خود به روزی میاندیشد که بتواند نقشی قوی و موثر در حل مشکلات و معضلات اجتماعی جامعه ایفا کند و منشأ اتفاقاتی شود که معماران، طراحان و تولیدکنندگان در جهت ساخت فضا برای افراد نیازمند اقدام کنند.

مقدمه

آتش‌سوزی ساختمان پلاسکو، به حادثه آتش‌سوزی ساختمان پلاسکو در چهارراه استانبول واقع در مرکز تهران اشاره دارد. در پی وقوع این آتش‌سوزی که در صبح روز پنجشنبه ۳۰ دی ۱۳۹۵ خورشیدی اتفاق افتاد، کل ساختمان پلاسکو فرو ریخته و تخریب شد. ساختمان پلاسکو در حالی بعد از ۳.۵ ساعت سوختن، فروریخت درحالی که تعداد زیادی آتش‌نشان درحال مهار آتش‌سوزی، در بیرون و داخل ساختمان بودند و عده‌ای از آن‌ها زیر آوارِ ناشی از فروریزش ساختمان  ماندند.

در نوشتار زیر ابتدا به بررسی سازه های فلزی، مزایا و معایب آن پرداخته و در نهایت به علل حادثه پلاسکو و فروریختن سازه آن خواهیم پرداخت.

عامل زمان در ساخت سازه فلزی ها اهمیت دوچندان یافته و این امر گرایش به سازه فلزی های پیش ساخته را افزایش داده است همچنین با افزایش جمعیت جوامع بشری علاقه به داشتن فضاهای بزرگ بدون حضور ستون های میانی خواهان بسیار پیدا کرده است. در این راستا از اوایل قرن حاضر تعدادی از متخصصین مجذوب قابلیت های منحصر بفرد سازه های فضاکار گشته و پاسخ بسیاری از نیازهای جدید را در این سازه ها جسته اند و البته به نتایج بسیار مثبتی نیز دست یافتند. با انتشار این نتایج روز به روز این عرصه با اقبال بیشتری مواجه گردید به گونه ای که با گذشت چندین دهه هنوز هم مطالعه سازه های فضاکار در کانون تحقیقات متخصصین و دانشجویان قرار دارد. در این مقاله منظور از عبارت سازه فضاکار سیستم های اسکلت فلزی بوده که از بافت تعداد زیادی المان یا مدول با شکلهای استاندارد به یکدیگر تشکیل می شو ند و نهایتا یک سیستم سبک و با صلبیت زیاد را ایجاد می کنند. سازه های فضاکار در اشکال بسیار متنوعی ساخته می شوند که مهمترین آنها عبارتند از : شبکه های مسطح دو یا چند لایه، چلیک ها، گنبدها و قوس ها . علاوه بر این، سازه های فضاکار دارای بافت متنوعی نیز می باشند. بدین ترتیب که با تغییر در آرایش المان ها می توان بافتار جدید ایجاد کرد و بدیهی است که کارآیی هر بافتار باید در مقایسه با بافتارهای دیگر سنجیده شود. مثال های متعددی از سازه های فضاکاری که در دنیا و ایران ساخته شده است وجود دارد : از جمله استادیوم های ورزشی، مراکز فرهنگی، سالن های اجتماعات، مراکز خرید، ایستگاه های قطار، آشیانه های هواپیماها، مراکز تفریحی، برجهای رادیویی و …

مزایای ساختمان فلزی:

مقاومت زیاد: مقاومت قطعات فلزی زیاد بوده و نسبت مقاومت به وزن از مصالح بتن بزرگتر است ، به این علت در دهانه های بزرگ سوله ها و ساختمان های مرتفع ، ساختمانهائی که برزمینهای سست قرارمیگیرند ، حائز اهمیت فراوان میباشد .

 خواص یکنواخت : فلز در کارخانجات بزرگ تحت نظارت دقیق تهیه میشود ، یکنواخت بودن خواص آن میتوان اطمینان کرد و خواص آن بر خلاف بتن با عوامل خارجی تحت تاثیر قرار نمی گیرد ، اطمینان در یکنواختی خواص مصالح در انتخاب ضریب اطمینان کوچک مؤثر است که خود صرفه جو یی در مصرف مصالح را باعث میشود .

 دوام : دوام فولاد بسیار خوب است ، ساختمانهای فلزی که در نگهداری آنها دقت گردد . برای مدت طولانی قابل بهره برداری خواهند بود – خواص ارتجاعی : خواص مفروض ارتجاعی فولاد با تقریبی بسیار خوبی مصداق عملی دارد . فولاد تا تنشهای بزرگی از قانون هوک بخوبی پیروی مینماید . مثلآ ممان اینرسی یک مقطع فولادی را میتوان با اطمینان در محاسبه وارد نمود . حال اینکه در مورد مقطع بتنی ارقام مربوطه چندان معین و قابل اطمینان نمی باشد .

 شکل پذیری : از خاصیت مثبت مصالح فلزی شکل پذیری ان است که قادرند تمرکز تنش را که در واقع علت شروع خرابی است ونیروی دینامیکی و ضربه ای را تحمل نماید ،در حالیکه مصالح بتن ترد و شکننده در مقابل این نیروها فوق العاده ضعیف اند. یکی از عواملی که در هنگام خرابی ،عضو خود خبر داده و ازخرابی ناگهانی وخطرات ان جلوگیری میکند.

 پیوستگی مصالح : قطعات فلزی با توجه به مواد متشکه آن پیوسته و همگن می باشد و ولی در قطعات بتنی صدمات وارده در هر زلزله به پوشش بتنی روی سلاح میلگرد وارد میگردد ، ترکهائی که در پوشش بتن پدید می آید ، قابل کنترل نبوده و احتمالا ساختمان در پس لرزه یا زلزله بعدی ضعف بیشتر داشته و تخریب شود .

مقاومت متعادل مصالح، مقاومت : مصالح فلزی در کشش و فشار یکسان و در برش نیز خوب و نزدیک به کشش و فشار است . در تغییر وضع بارها، نیروی وارده فشاری ، کششی قابل تعویض بوده و همچنین مقاطعی که در بار گذاری عادی تنش برشی در انها کوچک است ، در بارهای پیش بینی شده ،تحت اثر پیچش و در نتیجه برش ناشی از ان قرار میگیرند. در ساختمانهای بتنی مسلح مقاومت بتن در فشار خوب ، ولی در کشش و یا برش کم است. پس در صورتی که مناطقی احتمالآتحت نیروی کششی قرار گرفته و مسلح نشده باشد تولید ترک و خرابی مینماید.

 انفجار : در ساختمانهای فلزی بارهای وارده توسط اسکلت ساختمان تحمل شده، از قطعات پرکننده مانند تیغه ها و دیواره ها استفاده نمی شود. نیروی تخریبی انفجار سطوح حائل را از اسکلت جدا می کند و انرژی مخرب آشکار میشود ، ولی ساختمان کلا ویران نخواهد گردید .

 تقویت پذیری و امکان مقاوم سازی : اعضاء ضعیف ساختمان فلزی را در اثر محاسبات اشتباه ، تغییر مقررات و ضوابط ، اجراء و …. میتوان با جوش یا پرچ یا پیچ کردن قطعات جدید ، تقویت نمود و یا قسمت یا دهانه هائی اضافه کرد .

 شرایط آسان ساخت و نصب : تهیه قطعات فلزی در کارخانجات و نصب آن در موقعیت ، شرایط جوی متفاوت با تهمیدات لازم قابل اجراء است .

 سرعت نصب : سرعت نصب قطعات فلزی نسبت به اجراء قطعات بتنی مدت زمان کمتری می طلبد .

 پرت مصالح : با توجه به تهیه قطعات از کارخانجات ، پرت مصالح نسبت به تهیه و بکارگیری بتن کمتر است .

 وزن کم : ‌میانگین وزن ساختمان فولادی را می توان بین ۲۴۵ تا ۳۹۰ کیلوگرم بر مترمربع و یا بین ۸۰ تا ۱۲۸ کیلوگرم بر مترمکعب تخکین زد ، درحالی که در ساختمانهای بتن مسلح این ارقام به ترتیب بین ۴۸۰ تا ۷۸۰ کیلوگرم برمترمربع یا ۱۶۰ تا ۲۵۰ کیلوگرم برمترمکعب می باشد .

 اشغال فضا :‌ در دو ساختمان مساوی از نظر ارتفاع و ابعاد ، ستون و تیرهای ساختمانهای فلزی از نظر ابعاد کوچکتر از ساختمانهای بتنی میباشد ، سطح اشغال یا فضا مرده در ساختمانهای بتنی بیشتر ایجاد میشود .

 معایب ساختمانهای فلزی:

 ضعف در دمای زیاد : مقاومت ساختمان فلزی با افزایش دما نقصان می یابد. اگر دکای اسکلت فلزی از ۵۰۰ تا ۶۰۰ درجه سانتی گراد برسد ، تعادل ساختمان به خطر می افتد .

 خوردگی و فساد فلز در مقابل عوامل خارجی : قطعات مصرفی در ساختمان فلزی در مقابل عوامل جوی خورده شده و از ابعاد آن کاسته میشود و مخارج نگهداری و محافظت زیاد است .

 تمایل قطعات فشاری به کمانش : با توجه به اینکه قطعات فلزی زیاد و ابعاد مصرفی معمولا کوچک است ، تمایل به کمانش در این قطعات یک نقطه ضعف بحساب می رسد .

 جوش نامناسب : در ساختمانهای فلزی اتصال قطعات به همدیگر با جوش ، پرچ ، پیچ صورت میگیرد. استفاده از پیچ و مهره و تهیه ، ساخت قطعات در کارخانجات اقتصادی ترین ، فنی ترین کار می باشد که در کشور ما برای ساختمانهای متداول چنین امکاناتی مهیا نیست . اتصال با جوش بعلت عدم مهارت جوشکاران ، استفاده از ماشین آلات قدیمی ، عدم کنترل دقیق توسط مهندسین ناظر ، گران بودن هزینه آزمایش جوش و.. برزگترین ضعف میباشد.

تجربه ثابت کرده است که سوله های ساخته شده در کارخانجات درصورت رعایت مشخصات فنی و استاندارد ، این عیب را نداشته و دارای مقاومت سازه ایی بهتر در برابر بارهای وارده و نیروی زلزله است.

حال با توجه به ضعف های سازه های فلزی به بررسی علل احتمالی تخریب ساختمان پلاسکو از زبان علی ساکت عضو هیات علمی پژوهشکده سوانح طبیعی می پردازیم.

ساختمان ۱۵ طبقه پلاسکو، در ضلع شرقی چهارراه استانبول تهران، به‌ عنوان اولین سازه های مرتفع و مدرن ایران با اسکلتی فلزی شناخته می شد که در سال ۱۳۴۱ ساخت آن به اتمام رسید و پس از ۵۴ سال، در روز پنج‌شنبه ۳۰ دی ماه ۱۳۹۵ بر اثر آتش‌سوزی و پیامدهای ناشی از آن کاملا فرو ریخت و حدود ۶۰۰ واحد تجاری در آن تخریب شد. ساختمانی که میلیاردها سرمایه از لحاظ اقلام تولید شده به همراه تجهیزات کارگاهی در آن مستقر بود و سال ها به عنوان قلب تولیدکننده پوشاک ایران به حساب می آمد.

سازه های از نوع  اسکلت فلزی به دلیل کاهش مقاومت فولاد در برابر گرما استحکام خود را از دست می دهند. ضمن اینکه در ساختمان های قدیمی اسکلت فلزی در صورت قرارگیری اسکلت، در معرض اکسیده شدن، زنگ زدگی و پوسیدگی در مقاطع مختلف در دراز مدت، توسعه پوسیدگی را به همراه خواهند داشت که نتیجه آن، کاهش سطح مقطع و مقاومت این نوع سازه ها نسبت به بارهای وارده خواهد بود.

حال اتفاقی که در یکی از قدیمی ترین سازه اسکلت فلزی تهران (ساختمان پلاسکو) رخ داد حاکی از آن بود که پس از آتش سوزی که از طبقات بالایی ساختمان یعنی طبقات ۱۰ و ۱۱ شروع شد، حریق به سمت واحدهای بالاتر گسترش یافت و به دلیل وجود مواد قابل اشتعال در آن طبقات، آتش سوزی رخ داده به طور کامل اطفا نگردید و تشدید گرما موجب کاهش مقاومت اسکلت ساختمان در طبقات بالایی این سازه، در مرحله اول گردید.

در ادامه و پس از طی حدود ۵/۳ ساعت از زمان شروع آتش سوزی، با توجه به اینکه تشدید گرما در داخل ساختمان همچنان ادامه داشت، صدای چند انفجار پی در پی از طبقه دهم سازه به گوش رسید که کسبه داخل پاساژ، احتمال می دادند این انفجارها ناشی از ترکیدن کپسول های گاز موجود در داخل مغازه ها باشد. به گفته این افراد، علت استفاده از کپسول های گاز دراین ساختمان، عدم گاز کشی در آن  سازه بیان گردیده است. همچنین طبق گزارشات ارائه شده، سیم کشی فرسوده برق در ساختمان پلاسکو از جمله عوامل احتمالی موثر در ایجاد جرقه و در نتیجه انفجار یاد شده به حساب می آید.

لذا علاوه بر عامل گرمای بالا که به کاهش مقاومت فولاد منجر گردیده، مشکل انفجار نیز می تواند تاثیر بسزایی در تضعیف سازه اسکلت فلزی فرسوده پلاسکو داشته باشد. انفجار مربوط به طبقات دهم و یازدهم که به تخریب این طبقات منجر شد و باعث گردید تا اعمال بار وارده از طبقات بالا به آنها، به طبقات پایین تر منتقل گردد و از آنجا که سازه، طبق گزارشات ارائه شده وضعیت مناسبی از لحاظ مقاومت نداشته، پیامدی جز تخریب کلی آن را نمی توان انتظار داشت.

براین اساس، با توجه به قدمت سازه و ارزیابی های صورت گرفته توسط متخصصین درگذشته، ساختمان پلاسکو از لحاظ ارزیابی مقاومت سازه ای مشکلات فراوانی داشته که می بایست مرتفع می گردیده است. وقوع چند آتش سوزی در دهه های گذشته که یکی از آنها نیز در چند سال قبل رخ داد، را نیز می توان یکی از دلایل دیگر در کاهش تدریجی مقاومت سازه به شمار آورد.

علاوه بر دلایل یاد شده، همانطور که می دانیم به علت حساسیت در عملیات برش کاری، جوشکاری و حمل و نصب، در سازه های اسکلت فلزی، تخصص و دقت بیشتری نسبت به اجرای سازه های اسکلت بتنی نیاز است که اجرای بهینه فرایندهای یاد شده، مستلزم تجربه  بالایی بوده و به نظر می رسد در زمان ساخت این سازه به عنوان یکی از اولین سازه های بلند مرتبه اسکلت فلزی در ایران، عدم وجود آیین نامه ها و طراحی های بهینه جدید و فناوری های نوین در ساخت و استحکام این سازه در مقایسه با پیشرفت های صورت گرفته در ساخت سازه های اسکلت فلزی در زمان حال، می تواند دلیل دیگری در ضعف سازه ساختمان پلاسکو باشد. از جمله این فناوری های نوین در دهه های اخیر برای کاهش خسارات ناشی از آتش سوزی در ساختمان های اسکلت فلزی، می توان به ایجاد یک سیستم محافظت در برابر آتش سوزی در زمان ساخت سازه های فلزی اشاره نمود. این درحالی است که علیرغم تذکرات شفاهی و کتبی برخی سازمان ها از جمله آتش نشانی هیچ فعالیتی در زمینه مقاوم سازی این سازه در دهه های اخیر نیز صورت نگرفت.

بر این اساس و با تجربه تلخ بدست آمده، با توجه به تعدد ساختمان های قدیمی مسکونی و تجاری بویژه در تهران و شهرهای بزرگ که با مخاطرات مختلفی از جمله آتش سوزی، زمین لرزه و … مواجه هستند، باید به دنبال پیشگیری از وقوع رخداد چنین حوادثی بود.

این مهم در مرحله اول با شناسایی ساختمان های آسیب پذیر مهم و پرجمعیت و ارزیابی آسیب پذیری آنها از جنبه های مختلف توسط تیم های ارزیاب متخصص و ارائه راهکارها و برنامه هایی کاربردی و عملیاتی در زمینه مقاوم سازی و یا تجدید بنا با هدف کاهش اثرات ناشی از مخاطرات طبیعی و غیرطبیعی برای این سازه ها محقق خواهد شد.

امید که در آینده ای نزدیک شاهد ایجاد کمیته ای تخصصی در زمینه مربوطه با هدف کاهش اثرات ناشی از سوانح غیرمترقبه برای سازه های قدیمی مهم  با حضور سازمان های دست اندرکار در این زمینه از جمله: شهرداری، وزارت راه، مسکن و شهرسازی، وزارت نیرو، سازمان نظام مهندسی ساختمان، نمایندگان شرکت های مهندسین مشاور متخصص و … باشیم تا از تکرار حوادث این چنینی تا حد ممکن جلوگیری به عمل آید.

واژه فرهنگ به معنی مجموعه ای به هم پیوسته از دانش ها، آگاهی ها، تجربه ها، باورها، ارزش ها، هنجارها، ایستارها و مهارت های لازم و ضروری برای زندگی اعضای جامعه است. بدون فرهنگ امکان ادامه زیست جامعه بشری وجود نخواهد داشت. با نگاهی ساختارمند به جوامع بشری و با توجه به تفاوت ها می توان تعریف دیگری از فرهنگ به دست آورد که فرهنگ مجموعه کامل ممیزهای روحی، مادی، فکری و عاطفی است که یک جامعه یا گروه اجتماعی را مشخص می کند و نه تنها شامل هنرها بلکه شامل اشکال زندگی، حقوق اساسی انسانی، نظام های ارزش، سنت ها و اعتقاد ها نیز می شوند. هنر و شیوه‌ی زندگی که در طی تجربه‌ی تاریخی اقوام شکل می‌گیرد و قابل انتقال به نسل‌های بعدی است. با توجه به این تعاریف ایجاد فضایی که بتوانیم در آن همه ی مفاهیم فرهنگ را، در زبان معماری و در فرم به صورت نقطه، خط، صفحه، حجم تجلی دهیم کاری بس خلاقانه است.

انواع فضاهای فرهنگی مانند موزه ها، سینماها، نمایشگاه ها، کتابخانه ها، فرهنگسراها، سراهای محله، مرکز محله و… هر یک از این فضاها به گونه ای نقش بسزایی در فرهنگ جامعه ایفا میکنند لذا نه تنها به عنوان یک فضا معماری بلکه باید به عنوان یک نماد شهری نیز در نظر گرفته شوند.

در ادامه به توضیح استانداردها و ضوابط طراحی برخی از مکان های فرهنگی اشاره می کنیم.

استانداردها و ضوابط طراحی سینما:

سالن انتظار سینما: حداقل میزان سطح اشتغال سالن انتظار سینما به ازای هر نفر ۳۵/۰ متر مربع و حداقل حجم سرانه سالنهای سینما ۵/۱ متر مربع می‌باشد. تعداد صندلیهای سالن به ازای هر ۱۰۰ نفر، ۱۰ صندلی می‌باشد. در صورت داشتن اختلاف سطح سالن با بیرون حداکثر شیب راهرو ورودی ۸ درصد و عرض آن حداقل۲/۱ متر باشد. حداقل عرض ورودی سالن انتظار به ازای هر ۱۰۰ نفر ۵۶ سانتی‌متر می‌باشد.

گیشه بلیط‌ فروشی: گیشه در سینما باید در مکانی باشد که دید کافی بر فضای خارج سینما داشته باشد و در جایی باشد که صف مربوط به آن فراهم گردد، همچنین مانع ورود و خروج مردم از سینما نباشد. در گیشه، بهتر است به درون سالن انتظار باز گردد ولی این در طوری نباشد که با باز شدن آن درون گیشه مشخص گردد و سطح آن به ازای هر نفر حداقل ۳ متر مربع می‌باشد.

راهروهای سالن نمایش: اینگونه در نظر می‌گیریم که از تعداد جمعیت هر ردیف که در دو طرف آن راهرو می‌باشد ۶۰ درصد آن از هر راهرو تخلیه می‌گردند. حداکثر شیب مجاز در راهروهای سالن نمایش ۸ درصد می‌باشد و اگر شیب بیشتر باشد باید از پله در راهرو استفاده گردد. پله‌ها و یا نقطه شروع شیب راهروهای سالن نمایش برای آگاهی تماشاگران باید با چراغ مخصوص روشن گردند.

ورودی‌ها و خروجی‌های سالن نمایش سینما: ورودی‌ها و خروجی‌های سالن نمایش سینما باید به گونه‌ای باشند که در معرض دید باشند و از ورود سروصدا به داخل و خارج سالن جلوگیری کنند. حداقل تعداد در خروجی سالن نمایش ۲ عدد می‌باشد و فقط در موارد خاص مانند گنجایش سالن کمتر از ۱۰۰ می‌تواند ۱ عدد باشد.

اتاق پروژکتور و ملحقات آن: اتاق پروژکتور شامل حداقل ۲ عدد پروژکتور به ابعاد ۱۰۰×۶۰ سانتی‌متر، میزهای برگردان و بازبینی فیلم به ابعاد ۸۰×۱۲۰ سانتی‌متر واتاق تقویت‌کننده‌های صدا می‌باشد.

استانداردها و ضوابط طراحی فرهنگسرا

بخش های مختلف فرهنگسرا شامل: لابی اصلی و زیر مجموعه های آن، فضای انتظار و نشیمن، فروش اغذیه، محل نگهداری کودکان، عناصر خدمات عمومی مانند باجه های تلفن و اینترنت، عناصر دسترسی عمودی مانند رمپ، پله و آسانسور، غرفه های فروش محصولات فرهنگی و هنری، سایت اداری شامل: اتاق کنفرانس، اتاق ریاست، دفاتر کار، بایگانی، آبدارخانه، سرویس های بهداشتی، محل انتظار ارباب رجوع و منشی، آمفی تاتر و سینما، کتابخانه، گالری نمایش آثار هنری، کلاس های و آتلیه های آموزشی، رستوران یا کافی شاپ.

آشنایی با طراحی موزه ها و گالریهای آثار هنری

موزه ها و گالری های آثار هنری کاربرد های مشابهی داشته و مثل انواع مختلف ساختمانها دارای ویژگی های یکسان فراوانی هستند. بطور کلی مهمترین وظایف موزه ها و گالری آثار هنری، جمع آوری، ثبت، حفاظت، تحقیق، توضیح و نمایش برخی مدارک مهم است. به همین دلیل افراد زیادی با مهارت های مختلف مورد نیاز می باشد. به هرحال، نه تنها بین موزه و گالری آثار هنری تفاوتهایی وجود دارد بلکه بین انواع مختلفی از موزه ها و گالری ها اختلافاتی دیده می شود. برخی از سازمانها مثل سازمان میراث فرهنگی، تفریحی و بعضی موسسات فرهنگی نیز جزو موزه ها محسوب میشوند.

برای نمایش آثار هنری و اشیاء با اهمیت از نظر علمی و فرهنگی، سازمان باید از آنها در برابر آسیب، خطر سرقت، رطوبت، خشکی نور خورشید و گرد و غبار مراقبت کرده و آنها را در بهترین نور و نما، نشان دهد. این امر زمانی حاصل می شود که مجموعه به دو بخش “اشیاء تحت مطاله و بررسی و “اشیاء نمایشی” تقسیم می شود.

نمایشگاه ها باید به نحوی برگزار شوند که عموم مردم بتوانند آثار را بدون هیچ مشکلی تماشا کنند. این امر نیازمند یکسری برنامه ی به دقت تعیین شده و گسترش یافته در فضاهایی با شکل مناسب و تزئین منطقی و جذاب بویژه در موزه ها است.

در گالری ها هر گروه از تصاویر باید در یک اتاق جداگانه قرار گیرد و هر تصویر باید روی یک دیوار مجزا باشد یعنی در هر گالری باید چند اتاق کوچک وجود داشته باشد. این شیوه نسبت به فضاهای بزرگ که برای تصاویر بزرگ بکار می روند فضای بیشتری رانسبت به مساحت زیر بنا را بدست می دهد.

زاویه ی دید انسان از ۲۷ درجه بالاتر از سطح بنایی آغاز می شود .برای یک فرد بیننده در حالت ایستاده ، این بدان معناست که تصاویر نور پردازی شده باید ۱۰ متر دورتر از فرد و بخش فوقانی آنها بیشتر از ۴٫۹۰ متر بالاتر از سطح چشم وسطح پایین آن ها تقریباً بیش از ۷۰ سانتی متر از چشم نباشد بهترین شرایط آویزان کردن تصاویر کوچکتر ، از نقطه ی ثابت (سطح افق در تصویر ) روی سطح چشم است .در نظر گرفتن مساحت ۳٫۵ متر مربع برای آویزان کردن هر تصویر ، مساحت ۶ الی ۱۰ متر مربع از زمین برای هر مجسمه و ۱ متر مربع فضا در قفسه برای هر ۴۰۰ سکه ضروریست. مباحث نور پردازی گالری ها و موزه ها بسیار نظری بوده و کیفیت نور پردازی هم غیر واقعی است آزمایشات انجام شده در آمریکا نشان داده که نور استفاده شده در نور پردازی اگر به صورت طبیعی باشد حتی اگر از نوع نور شمال هم باشد دائماً در حال تغییر می باشد به همین دلیل استفاده از نور مصنوعی به جای استفاه از نور خورشید بیشتر رایج می باشد.

بر اساس آزمایشات انجام شده در بوستون؛ فضای مطلوب برای تماشا کردن بین ۳۰ تا ۶۰ درجه از سمت فوقانی است که از نقطه ای در وسط کف اتاق اندازه گیری می شود .

در گالری آثار هنری، عموماً مسیر چرخشی یکطرفه وجود ندارد و فقط بخشهای جداگانه دیده می شود موزها و گالری ها هر کدام نیاز به اتاق های جانبی برای بسته بندی، ارسال، بخش اداری، بخش اسلاید، کارگاه های حفاظتی و تالار سخنرانی دارند. قصرهای غیر قابل استفاده و متروک، کاخها و صومعه ها برای ساخت موزه مناسب هستند. این مکانها برای اشیاء تاریخی و نگهداری آنها مناسب می باشند زیرا فضای مساعدتری را نسبت به موزه های جدید برای اینگونه اشیاء فراهم می کنند.

امروزه ساختمان موزه ها را به عنوان مراکز فرهنگی هم بکار می برند پس باید در مرحله ی طراحی این احتمال را هم در نظر گرفت .در این حالت باید فضای کافی برای نمایشگاههای موقتی و دایمی، کتابخانه، اتاق رسانه ها و تالار سخنرانی وجود داشته باشد.

ضمناً باید فضای خاصی برای استراحت، خوردن و آشامیدن، حمل و نقل و انبار، نگهداری از اشیاء، گارگاهها و بخش های اداری تخصیص داد.

استانداردها و ضوابط طراحی آمفی تئاتر

ساختار عمومی فضاهای نمایشی ‌باید بر اساس سلسله مراتبی از فضاهای عمومی (مانند کارگاههای تولید نمایش و فضای کارمندان) استوار گردد و نحوه دسترسی به مجموعه فضای نمایشی و تردد در فضاهای داخلی آن با توجه به حریم محدوده فضایی بخشهای مختلف آن انجام گیرد. ساختار فضایی اینگونه ساختمانها را با توجه به اصول هدایت کننده فوق می‌توان به دو عرصه بیرونی و درونی تقسیم نمود:

الف) عرصه بیرونی فضای نمایشی: این عرصه به طور کلی در ارتباط مستقیم با تماشاگران است ب)عرصه درونی فضای نمایشی: این عرصه شامل کلیه فضاهایی است که مربوط به امور نمایشی و اداری می‌شوند و از این رو با کارکنان و بازیگران ارتباط مستقیم دارند.

شکل و انواع مختلف صحنه نمایش

الف–تئاترهای دارای صحنه ایوانی که اینگونه تئاترها امکان نمایش فیلم را نیز دارند.

ب-تئاترهای دارای صحنه میدانی که صحنه از هر سو با تماشاچیان احاطه شده در اینگونه تئاترها حداکثر عمق میدان تماشاگران حداکثر ۶ تا ۷ ردیف است و در صورتی که جایگاه در یک سطح باشد. حداکثر تماشاگر از ۳۰۰ الی ۴۰۰ نفر بیشتر نخواهد بود.

ج – تئاترهای دارای صحنه هلالی یا صحنه آزاد جلو آمده. در این تئاترها صحنه به قلب جایگاه تماشاگران کشیده شده و ورودیها معمولا در پشت صحنه و یا در داخل جایگاه تماشاگران قرار دارند.

د- نوع دیگر از تئاتر که ترکیبی از موارد بالاست در دوران معاصر مورد توجه طراحان بوده است. این نوع تئاتر با برخورداری از یک صحنه انعطاف‌پذیر برای تبدیل به شکلهای مختلف از خصوصیتی مستقل برخوردار است. صحنه در اینگونه تئاترها می‌تواند با جابجایی صندلی‌ها و قسمتهایی از کف به صورت ایوانی – میدانی و هلالی ظاهر شود به اینگونه صحنه‌ها چندشکلی می‌گویند.

شیب سالن نمایش : میزان شیب در طبقه همکف جایگاه برای حفظ امنیت تماشاگران و سهولت رفت و آمد افراد معللو که با صندلی چرخ‌دار حرکت می‌کنند، حداکثر ۱۰% است و شیب‌های بیشتر بصورت پله‌ای باید طراحی شوند که حداکثر آن ۳۵% است.

اتاق رختکن (تنفس بازیگران) : این اتاق محل استراحت، رختکن و گریم بازیگران می‌باشد. در فضاهای نمایش کوچک یک اتاق ۲۰ متر مربعی برای این منظور کافی است ولی در فضاهای نمایش بزرگتر یک سالن غذاخوری یا آشپزخانه و محل استراحت جداگانه‌ای نیاز است.از این مکان یک اتاق پرو لباس، سرویس بهداشتی و آینه قدی,کمدوسایل, و میز گریم برای گریم بازیگران قرار دارد.

نورپردازی صحنه : معمولا تحت زاویه‌ای بین ۵۵ درجه تا ۴۰ درجه است. بطوریکه تمام صحنه را از جلو تا عقب آن توسط یکی از عناصر نورانی و یا سایر آنها، پوشش داده شود. با افزایش ارتفاع منابع نور می‌توان دامنه پوشش آنها را نیز افزایش داد.

اکوستیک : اکوستیک در هر فضای نمایشی قادر است تا انواع برنامه‌های نمایشی را تحت تاثیر قرار دهد.

ایمنی از حریق : بروز نمایش در فضاهای نمایشی و خسارات و تلفات ناشی از آن اغلب از عدم دقت در انتخاب و ساخت مواد بکار رفته در ساختمان و تجهیزات آن و رعایت سایر پیش‌بینی‌های لازم برای جلوگیری از توسعه آتش و بخصوص ایجاد دود می‌باشد. به طور کلی باید در اسکلت ساختمان حداقل دو ساعت در مقابل آتش مقاومت داشته باشد و از مواد قابل اشتعال در ساخت دکورها و برای پوشاندن دیوارها و سقف استفاده نشود و مواد جاذب صدا و سایر تجهیزات اکوستیکی نیز تا حد مطلوبی در مقابل آتش مقاومت داشته باشد.

استانداردها و ضوابط طراحی کتابخانه

انواع کتابخانه ها در یک جامعه متنوع است. مثلاً کتابخانه های دانشگاهی، برای اهداف آموزشی و تحقیقی، آثار علمی را جمع آوری و ذخیره می کنند و معمولاً استفاده از آنها برای عموم آزاد است. کتابخانه های عمومی، امکان انتخاب وسیع آثار علمی عمومی تر و دیگر وسایل اطلاع رسانی و نیز تا حد امکان استفاده از کتابهای روی قفسه های باز را برای افراد فراهم می کنند. مثلاً کتابخانه های ملی، احتمالاً مجموعه ای از اسناد ادبی و تاریخی یک کشور و یا منطقه (نسخه های امانی) را در خود جای می دهند و استفاده از آنها برای افراد عمومی آزاد است. این در حالی است که افراد خاص و اندکی، به کتابخانه های تخصصی حاوی مجموعه نوشته¬ها و اطلاعات درباره ی موضوعات تخصصی محدود دسترسی دارند.

در کتابخانه های دانشگاهی، اتاقی برای کتب مرجع فراهم می شوند. همچنین امکان دارد، در تالارهای مطالعه، پیشخوانهایی برای امانت گرفتن از قفسه های بسته و یا دسترسی آزاد به قفسه های باز مجلات، کتب و منابع آموزشی که جداگانه ارائه می شوند وجود داشته باشد. بجز کتابها و مجلات، تقریباً همه نوع ابراز اطلاع رسانی گرد آوری شده، برای استفاده در دسترس قرار می گیرند. تعداد مکانهای مطالعه به تعداد دانشجویان هر رشته بستگی دارد. اطلاعات بر حسب موضوع و با نظم خاصی مرتب می شوند. خدمات ارائه شده شامل امانت گرفتن و استفاده از کتاب در داخل کتابخانه فتوکپی مطالعه و چاپ میکروفرمها (میکروفیلم و میکروفیش ) است. همچنین، انجام تحقیقات علمی و عملی با استفاده از پایگاه داده های ذخیره ای بر روی CD–ROM امکان پذیر می باشد.

کتابخانه های عمومی، آثار علمی عمومی و دیگر ابزار اطلاع رسانی را عرضه می کنند که به طور مستقیم در قفسه های باز در دسترس هستند. وجود مجموعه های منظم و جستجوی موضوعی کتب به صورت چاپی و سایر امکانات، محدود به کتابخانه های عمومی بزرگتر می باشند. کتابخانه های عمومی هیچگونه وظایف آکادمیک یا اهداف بایگانی هم در آنها وجود ندارد. چنین کتابخانه هایی به راحتی در دسترس عموم بوده و توسط کودکان، نوجوانان و بزرگسالان استفاده می-شوند. سطح علمی و انتخاب کتابها و ارائه خدمات در کتابخانه های عمومی مطابق با نیازهای مراجعین است. کتابخانه به عنوان یک مرکز برقراری ارتباط برای تمام گروههای جامعه بوده و علاوه بر استفاده از روشهای نسبی فراهم کردن کتاب، می تواند دارای بخشهای مطالعه ی مروری، بخش پرسشها و پیشنهادات شهروندان، یک غذاخوری امکانات گوش دادن به موسیقی، اتاقهای تفریحی و جلسات و صندلیهای مطالعه برای گروهها و افراد دیگر باشد.

برای طراحی هر یک از فضاها شناخت نیاز ها، هدف از طراحی، عملکرد صحیح و کاربردی است که می تواند نوع فضاها را تعیین کند و استانداردها را به وجود آورد.

با شناخت کامل از مفهوم عملکرد و ارتباط آن با فضای معماری و همچنین بررسی چند نمونه عملکردی بنا در سبک­های مختلف معماری به درک درستی از واژه (معماری عملکرد گرا) و اهمیت آن، در تمامی اصول طراحی از فرم تا دیاگرام های دسترسی می­رسیم.

واژه عملکرد گرایی به معنی ۱. رفتار موجود زنده در برابر تکلیفی خاص ۲. فعالیت یا مجموعه   پاسخ   هایی که به نتیجۀ مؤثر در محیط منجر شود، به کار می­رود. در دنیای معماری نیز واژه­ی عملکرد نتیجه موثری بر طراحی ابتدایی، چیدمان فضایی، فرم، زیبا شناختی، هزینه­های اقتصادی نیز دارد. اما آنچه لازم به تامل است این حقیقت است که عملکرد نه خود مفهومی مستقل و موثر که مفهومی وابسته است و چیستی آن از چیستی مفهوم معماری نشئت می­گیرد.

عملکرد در معماری مرتبط با واژه­های سودمندی، عملی بودن، تطابق با مقصود، تطابق با ضرورت معنی پیدا می­کند، مفهوم هریک از واژه­ها و تبدیل آن به زبان معماری می­تواند راه گشا باشد.

عملکرد در هر یک از فضاهای معماری معنی ویژه ای پیدا می­کند و با توجه به نوع فضا متفاوت است، به طور کلی باید بدانیم طراحی هر یک از فضا­ها باید پاسخگو هدف طرح باشد و به نیازها به درستی پاسخ دهد. انواع فضاهای مورد طراحی معماری اعم از مجموعه های فرهنگی، فضاهای مسکونی، فضاهای اداری، فضاهای تجاری، مجموعه­های اقامتی و گردشگری، مجموعه های بهداشتی و درمانی، فضاهای عمومی، مجموعه های آموزشی، مجموعه های ورزشی که هر یک به بخش های جزیی تری تبدیل می­شوند، نیاز­های مخصوص به خود را دارند.

به سادگی مشهود است که فضاهای بهداشتی و درمانی از لحاظ عملکردی و جایگذاری صحیح فضاها و دسترسی دارای اهمیت بیشتری نسبت به فضاهای فرهنگی در نظر گرفته می­شود که همه اینها بستگی ویژه­ای به نوع فعالیت و نیاز­های افراد استفاده کننده از فضا دارد.

همچنین عملکرد در فضاهای مسکونی و مفهوم خانه بسیار اهمیت دارد. دسته بندی کردن فعالیت های گوناگونی که در خانه انجام می­گیرد می­تواند مفید باشد. که خود به ۲ بخش فعالیت های خصوصی و فعالیتهای شخصی یا عمومی تقسیم می­شود. همانطور شناخت وجود عرصه های مشترک ، والدین ، فرزندان ، خویشاوندان و مهمان ، خدماتی، آسایش حرارتی و نوع پاسخ به آن در عملکرد تاثیر می­گذارد.

در فضاهای اداری نیز با توجه به فعالیت کارکنان، مراجعه کنندگان، تعامل بین دو گروه، طراحی عملکردی مجموعه اهمیت میابد. همچنین عملکرد بالا باعث پیشرفت و ارتقا مفید مجموعه می­شود.

فضاهای تجاری به عنوان فضاهای عمومی در نظر گرفته می­شوند که عملکرد صحیح آن باعث جلوگیری از اختلالات شهری  هم می­شود. که این کار تنها با پاسخ به تمامی نیاز­ها مانند جلب عناصر تجارت، دسترسی مشتریان، سرویس دهی، سیرکولاسیون داخلی، فضاهای ارتباطی افقی (راهروها)، فضاهای ارتباطی عمودی(آسانسورها)، ظرفیت کریدور: حد شرایط رفت و آمد عبارت از P/m۳/۰ است. P/m به معنی نفر بر متر مربع می باشد. در شرایط تراکم بیشتر جمعیت، افراد همیشه قادر نیستند با سرعت طبیعی خود راه بروند و حتی نمی توانند از افرادی که آهسته تر راه می روند سبقت بگیرند. پیشینه تراکم جمعیت قابل قبول برای طراحی محوطه های سیرکولاسیون مردم p/m ۴/۱ است.

مجموعه های اقامتی و گردشگری هم به­سان دیگر فضاها باید از لحاظ عملکردی، فضایی مفرح و دلنشین را با تاکید بر سهولت در برآوردن نیاز مصرف کنندگان لحاظ کنند.

مجموعه های آموزشی و ورزشی علاوه بر ارتباطات فضایی کاربردی باید از لحاظ دسترسی و سرویس دهی نسبت به فضای شهری نیز راه کارهای  عملکردی صحیحی داشته باشد.

و اما فضاهای عمومی شهری که اهمیتی دو چندان را نسبت به سایر فضا ها  از لحاظ عملکردی ایفا می­کنند اگر کاربردی نباشند هیچ یک از جنبه های زیبا شناختی و فرم آن به کار نمی­آید.

حال با شناخت نیازهای هر یک از فضاها به بررسی چند نمونه از آثار مطرح از لحاظ عملکرد در تعامل با فرم می­پردازیم.

حدود ۲۰ سال قبل از میلاد، ویترویوس معمار رومی چیزی را که امروز نخستین کتاب باقی  مانده در باب معماری شناخته می  شود را نوشت. در این کتاب ویتروویوس کیفیت  های لازم معماری را در سه ردهٔ اصلی ایستایی، کارایی و زیبایی تقسیم  بندی کرد. این رده  بندی برای قرن  های زیادی بین معماران کاملاً پذیرفته شده بود. هر کدام از این عبارت  ها به اشکال گوناگون ترجمه و تفسیر شده  اند؛ معنای آنها در طول زمان تغییر کرده و اهمیت آنها به چالش کشیده شده است. اهمیتی که با شناخت از پاسخگویی به نیاز ها مطرح می­شود.

در تمامی سبک های معماری از گذشته تا به امروز مانند معماری بیونیک، معماری فوتوریسم، معماری پارامتریک، معماری ژاپنی، معماری های تک، معماری دیکانستراکشن، معماری الگوریتمیک، معماری پایدار، معماری پست مدرن، معماری مدرن، معماری کلاسیک، معماری کیهانی – غیر خطی، معماری نئوکلاسیک، معماری باستان، معماری گوتیک، و معماری مصر باستان. معماری عملکرد گرا به گونه­ای نمود پیدا می­کند.

جمله (فرم تابع عملکرد) در معماری مدرن توسط سالیوان مطرح شد که توجه کلیه معماران را به عملکرد و کارایی فضا معطوف نمود.

 در زیر به بررسی دو نمونه از بناهایی می­پردازیم که در کنار حفظ مفاهیم فضا به پاسخگویی به نیاز ها پرداخته و از لحاظ فرم نیز زیبایی بصری کاملی را به تصویر کشیده است.

ویلای میرآ اثر آلوار آلتو به عنوان یک فضای مسکونی توانسته است، با شناخت مفهوم خانه و درک نیازهای فضایی، پاسخی عملکردی به آن بدهند که فرد در آن فضا ضمن برطرف شدن تمامی نیاز هایش، از لحاظ زیبا شناسی نیز بحرانی نداشته باشد.

Villa Mairea

ایده کلی طرح اینگونه به نظر می­رسد که یک تضاد مشخصی بین تولید انبوه مسکن در مقیاس کوچک از یک طرف و ساختمان های مسکونی طراحی شده با توجه به نیازهای فردی، از سوی دیگر وجود دارد. نتیجه یک ترکیب خیره کننده و بی سابقه ای است که در آن از خطوط ظریف با حضور فضاهای وسیع و همچنین مفهوم اصلی خانه را رقم زده است. در واقع طرح صفحه نمایش آلتو به عنوان یک مفهوم انتزاعی از جنگل فنلاندی را نشان می­دهد که مانند کلاژ همه آنچه که در خانه نیاز است را یکجا به تصویر می کشد. آلتو گفت که “برای جلوگیری از الگوهای معماری مصنوعی ما می توانیم  فضاهای داخلی فوق العاده و بسیار راحت و قابل زندگی را در حالی که سرشار از مفاهیم است را طراحی کنیم، این در کنار  فرض میس ون در روهه به عنوان چگونه فضاهای شل و باز از معماری مدرن را می توان به بسیاری از فضاهای مختلف تبدیل کرد پیوند می خورد.

 بیمارستان طراحی شده توسط شرکت بیگ در دانمارک

ایده های بزرگ، به همراه فضای سبز و بام سبز می­تواند در روند کاری هر چه بهتر این بیمارستان به مفهوم واقعی کلمه کمک کند. استفاده از منظره برای هر یک اتاق ها به گونه­ای که هر اتاق بیمار دارای یک رابطه یا به حیاط باغ مانند داخلی و یا به جنگل های اطراف و سبز.، تشویق حداکثر رابط بین بخش ها و ایجاد حیاط بزرگ که به بیمارستان یک حس اجتماعی می­دهد. سقف سبز مسطح نیز پاسخ به توپوگرافی طبیعی ،هر اتاق بیمار دارای یک رابطه یا به حیاط باغ مانند داخلی و یا به جنگل های اطراف و سبز دارد. مطالعات نشان می دهد که نور روز و فضای سبز و گیاهان می‑تواند اثر شفا در بیماران که در تمام طول روز در تخت­ دراز کشیده اند دارند. و ایجاد یک انتقال آرام بین داخل و خارج. و به جای ایجاد مسیرهای گردشی خطی، بیمارستان تا حدود یک گره مرکزی دارد که اجازه می­دهد تا دسترسی به تمام بخش­ها امکان پذیر شود. همه این خطوط فکر شده در جهت سازماندهی به فضا و ایجاد عملکرد بالا در نظر گرفته شده است.